Świadomość osób korzystających z systemów magazynowych z roku na rok rośnie. Konieczność sprawdzania stanu technicznego instalacji regałowych nie budzi już wątpliwości. Nadal jednak wydaje się być niejasna kwestia posiadania uprawnień do przeprowadzania takich kontroli.
Co mówią na ten temat przepisy?
Niestety regulacje prawne nie określają wprost, kto może kontrolować stan techniczny regałów. Na przykładzie Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.02.191.1596 zm. Dz.U.03.178.1745) okresowe kontrole powinny przeprowadzać jednostki działające na postawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Jak widać zapis jest raczej ogólny i nie definiuje kompetencji osób kontrolujących. Obowiązujące przepisy skupiają się raczej na samej konieczności wykonywania przeglądów oraz mówią na kim spoczywa odpowiedzialność za przeprowadzanie kontroli. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.03.169.1650) systematyczne kontrole stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych w tym także regałów, ustalenie sposobów rejestracji nieprawidłowości i metod ich usuwania powinien zapewnić pracodawca. W powyższych przepisach brakuje jednak informacji na temat uprawnień czy kwalifikacji, jakie powinny posiadać osoby kontrolujące.
Czy normy są w tym zakresie pomocne?
Co prawda stosowanie norm jest dobrowolne, mają one jednak istotne zastosowanie w praktyce. Normalizacja krajowa ma na celu m.in. zapewnienia ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy. Zasady prawidłowej obsługi regałów, rodzaje przeglądów, metody i częstotliwość kontroli definiuje polska norma PN-EN 15635:2010 Stalowe statyczne systemy składowania – Zastosowanie i utrzymanie urządzeń do składowania. To również w tej normie znajdują się zapisy nakładające na pracodawcę obowiązek wyznaczenia PRSES (Person Responsible for Storage Equipment Safety) osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo urządzeń do składowania na terenie zakładu. PRSES musi być świadom charakteru działań w magazynie, związanych z nim niebezpieczeństw określonych na podstawie oceny ryzyka a także środków zapobiegawczych stosowanych w celu uniknięcia lub ograniczenia niebezpieczeństwa. Osoba ta powinna zadbać o bezpieczne warunki obsługi regałów, ustalić niezbędne szkolenia i przekazać innym pracownikom formalne instrukcje w tym zakresie. Zależnie od rodzaju magazynu, typu regałów, warunków ich obsługi PRSES ustala częstotliwość i zakres przeglądów.
W takim razie kto może wykonywać przeglądy?
Zgodnie z przywołaną normą przeglądy powinny być wykonywane przez kompetentny personel własny, zewnętrznych specjalistów lub służby techniczne producenta. Istotne jest by każdy przegląd kończył się pisemnym raportem dokumentującym zakres i wynik kontroli. Dobór osób wykonujących przeglądy powinien być uzależniony od rodzaju i charakteru kontroli. W przypadku oględzin czy tzw. kontroli bieżących przeprowadzanych co tydzień lub w innych regularnych odstępach czasu, mogą to być pracownicy obsługujący regały lub inny kompetentny personel. Natomiast przeglądy eksperckie, wykonywane nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, powinny wykonywać osoby odpowiedzialne w zakresie techniki ze wskazaniem na wykwalifikowanych przedstawicieli producenta regałów lub niezależnych specjalistów zewnętrznych. Jeżeli poziom skomplikowania konstrukcji regałów jest wysoki albo posiadają one jeszcze gwarancję, dobrze by zajmowali się tym specjaliści autoryzowani przez producenta regałów. Raporty z kontroli wraz z obserwacjami i propozycjami koniecznych działań w przypadku przeglądów eksperckich powinny trafiać w formie pisemnej do PRSES. Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo urządzeń do składowania może również sama wykonywać przeglądy, jeżeli posiada odpowiednie kompetencje w tym zakresie. Dodatkowe uprawnienia czy kwalifikacje, nie są w tym przypadku wymagane.
Jakie kompetencje powinna mieć osoba kontrolująca regały?
Jednym z zaleceń normy PN-EN 15635 jest wprowadzenie stałego programu szkoleń dla osób przeprowadzających przeglądy oraz odpowiedzialnych za bezpieczeństwo na magazynie, mających na celu podniesienie kompetencji tych osób m.in. w zakresie:
- obowiązujących przepisów i norm branżowych,
- prowadzenia dokumentacji technicznej regałów,
- budowy regałów i stosowanego nazewnictwa,
- umiejętności czytania tablic znamionowych,
- zasad bezpiecznej eksploatacji regałów,
- błędów popełnianych podczas użytkowania,
- metodyki przeprowadzania kontroli,
- identyfikacji uszkodzeń i klasyfikacji stopnia ryzyka,
- sposobów zabezpieczenia uszkodzonych regałów,
- dopuszczalnych metod naprawy,
- pomiarów odchyłek i oceny geometrii regałów,
- sporządzania raportów z kontroli,
- ewidencjonowania prac serwisowych.
Ważne by osoby szkolące oprócz przygotowania merytorycznego posiadały również doświadczenie praktyczne, by móc skonfrontować wiedzę teoretyczną z powszechnie stosowanymi praktykami serwisowymi. Najcenniejszą formą zdobywania kompetencji w zakresie przeglądów regałów są działania praktyczne, dlatego warto przeprowadzać takie szkolenia na magazynie lub innym obszarze w którym są użytkowane regały.